Srisailam… అద్భుతమైన చరిత్ర, అపారమైన ఆధ్యాత్మికతకు నెలవు. అష్టాదశ శక్తి పీఠాలలో ఒకటైన ఈ పవిత్ర క్షేత్రం శతాబ్దాలుగా భక్తులను, చరిత్రకారులను ఆకట్టుకుంటూనే ఉంది. ఈ మధ్యకాలంలో శ్రీశైలం దేవస్థానంలో లభించిన ఒక అరుదైన రాగి శాసనం భారత చరిత్రలో, ముఖ్యంగా ‘స్వరాజ్యం’ అనే కీలక పదబంధం యొక్క వాడుకకు సంబంధించిన అధ్యయనంలో ఒక కొత్త కోణాన్ని ఆవిష్కరించింది. స్వాతంత్ర్య పోరాట కాలంలో మారుమోగిన ‘స్వరాజ్యం నా జన్మ హక్కు’ అనే నినాదం గురించి మనందరికీ తెలుసు. అయితే, ఈ శాసనం ఆ పదబంధానికి శతాబ్దాల నాటి చరిత్ర ఉందని స్పష్టం చేస్తోంది. ఈ 14th century copper plate inscription found in AP’s Srisailam reveals first instance of term ‘Swarajya’ కావడం విశేషం. ఈ చారిత్రక ఆవిష్కరణ వివరాలు, దాని ప్రాముఖ్యత గురించి ఈ బ్లాగ్ పోస్ట్‌లో విపులంగా తెలుసుకుందాం.
చారిత్రక నేపథ్యం మరియు శాసనం ఆవిష్కరణ:
Srisailam దేవస్థానం పరిధిలో ఇటీవల జరిపిన పరిశోధనలలో భాగంగా మూడు రాగి పలకలతో కూడిన ఒక శాసనం లభించింది. ఈ పలకలపై సంస్కృతం మరియు తెలుగు భాషలలో శాసనాలు చెక్కబడి ఉన్నాయి. పురావస్తు మరియు ఎపిగ్రఫీ (శాసనాల అధ్యయనం) నిపుణులు ఈ శాసనాన్ని క్షుణ్ణంగా పరిశీలించి, దాని కాలాన్ని నిర్ధారించారు. శక సంవత్సరం 1341, శార్వరి నామ సంవత్సరం, మాఘ శుద్ధ త్రయోదశి, గురువారం నాడు ఈ శాసనం చెక్కబడింది. ఇది క్రీ.శ. 1420 సంవత్సరంలో జనవరి 28వ తేదీకి సమానం. అంటే ఈ శాసనం దాదాపు ఆరు వందల సంవత్సరాల నాటిది.
‘స్వరాజ్య పునరుద్ధరణ’ – అసలు కథ ఏమిటి?
ఈ శాసనం యొక్క ప్రధాన ఇతివృత్తం ఆ కాలంలో Srisailam ప్రాంతంలో నెలకొన్న పరిస్థితులు మరియు వాటి నుండి విముక్తి. శాసనం ప్రకారం, ఆ సమయంలో ఈ ప్రాంతం ‘తురకలు’ అని పేర్కొనబడిన ముస్లిం పాలకుల ఆధీనంలోకి వెళ్లింది. దీని ఫలితంగా శ్రీశైలం శ్రీ మహేశ్వర దేవాలయంలో శతాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్న అనేక నిత్య, నైమిత్తిక సేవలు, ఉత్సవాలు నిలిచిపోయాయి. ఆలయానికి అనుబంధంగా ఉన్న అగ్రహారాలు (బ్రాహ్మణులకు దానంగా ఇవ్వబడిన గ్రామాలు), భూములు వాటి హక్కులను కోల్పోయాయి. ఒక పవిత్ర క్షేత్రం అన్యమతస్తుల ఆధీనంలోకి వెళ్లడం వల్ల అక్కడ మతపరమైన కార్యకలాపాలు, సాంస్కృతిక సంప్రదాయాలు తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నాయి. ఈ క్లిష్ట పరిస్థితులలో, రేచర్ల లింగమనాయకుడు అనే పాలకుడు ముందుకు వచ్చి, ఆ ప్రాంతాన్ని తిరిగి స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. ఇది కేవలం సైనిక విజయం మాత్రమే కాదు, కోల్పోయిన మతపరమైన, సాంస్కృతిక స్వయంప్రతిపత్తిని తిరిగి స్థాపించడం.
రేచర్ల లింగమనాయకుడి విజయం తర్వాత, తురకల ఆక్రమణలో కోల్పోయిన అనేక ఆలయ సంబంధిత హక్కులు మరియు సేవలను తిరిగి పునరుద్ధరించాడు. శాసనంలో ప్రత్యేకంగా ప్రస్తావించబడిన కొన్ని పునరుద్ధరించబడిన సేవలు ఇవి:
- నిత్యాపహార: దేవతకు రోజువారీ నైవేద్యం సమర్పించడం. ఇది ఆలయంలో నిత్యం జరిగే అత్యంత ముఖ్యమైన కార్యక్రమం.
- అఖండ-దీపాల-చమురు: ఆలయంలో నిరంతరాయంగా వెలిగే దీపాల కోసం నెయ్యి లేదా నూనె సరఫరా చేయడం. ఇది ఆధ్యాత్మిక వెలుగుకు, నిరంతర భక్తికి చిహ్నం.
- నివాళిపళ్యాలు-నిత్యసత్రం: ఆలయానికి అనుబంధంగా ఉన్న అన్నశాల వద్ద భక్తులకు, యాత్రికులకు నిత్యం అన్నదానం చేయడం. ఇది సేవా కార్యక్రమాలలో ముఖ్యమైనది.
- శివరాత్రి-మహోత్సవం: మహా శివరాత్రి పండుగను ఘనంగా నిర్వహించడం. శైవులకు అత్యంత పవిత్రమైన ఈ పండుగ నిర్వహణ ఆలయ ప్రాముఖ్యతను తెలియజేస్తుంది.
- భూరి సత్రం: యాత్రికులకు బస ఏర్పాటు చేయడం. సుదూర ప్రాంతాల నుండి వచ్చే భక్తులకు వసతి కల్పించడం ఆలయ ధర్మాలలో ఒకటి.
ఈ సేవలతో పాటు, రేచర్ల లింగమనాయకుడు ఎనిమిది అగ్రహారాలను కూడా తిరిగి ఆలయానికి అప్పగించాడు. అవి: వోడెనేకలపల్లి, ముకుందవరం, సింగపురం, బసవపురం (ఇవి మునలూరు-సీమలో ఉన్నాయి), పుడినాడ్లు (గుడిపల్లి-సీమలో), ఆవుటుపల్లి (చరిక కొండ-సీమలో), జువ్వునెంవుట్లు, సుద్దపల్లి (దేవరకొండ-సీమలో). వీటితో పాటు రేగదేవులపల్లి, వుగ్గులపల్లి, గణపురం గ్రామాలలో కొన్ని భూ వృత్తులను కూడా ఆలయానికి తిరిగి ఇచ్చాడు.
ఈ మొత్తం ప్రక్రియను, అంటే ఆక్రమణ నుండి విముక్తి పొంది, కోల్పోయిన హక్కులు, సేవలను, భూములను తిరిగి పొందడాన్ని వివరిస్తూనే శాసనంలో ‘స్వరాజ్య పునరుద్ధరణ’ అనే పదబంధం ఉపయోగించబడింది.
‘స్వరాజ్యం’ పదబంధం యొక్క చారిత్రక ప్రాముఖ్యత:
ఈ శాసనం యొక్క ఆవిష్కరణకు అత్యంత ముఖ్యమైన కారణం ‘స్వరాజ్య పునరుద్ధరణ’ అనే పదబంధం యొక్క వాడుక. ఆర్కియాలజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (ASI) మైసూరు విభాగం డైరెక్టర్ (ఎపిగ్రఫీ), డాక్టర్ కె. మునిరత్నం రెడ్డి ఈ ఆవిష్కరణ యొక్క ప్రాముఖ్యతను ప్రత్యేకంగా నొక్కి చెప్పారు. తెలుగు శాసనాలలో ‘స్వరాజ్య పునరుద్ధరణ’ అనే పదబంధం కనిపించడం ఇదే మొట్టమొదటిసారి అని ఆయన ధృవీకరించారు.
డాక్టర్ రెడ్డి వివరణ ప్రకారం, ఈ పదబంధం ఒక మతపరమైన కేంద్రం (శ్రీశైలం) ముస్లింల ఆక్రమణకు గురైన తర్వాత ఏర్పడిన పరిణామాలను మరియు ఆక్రమణ నుండి విముక్తి పొంది, రాజు రేచర్ల లింగమనాయకుడు ఆ ప్రాంతాన్ని తిరిగి స్వాధీనం చేసుకున్న తర్వాత ఆలయానికి మరియు దాని అగ్రహారాలకు పూర్వపు హక్కులను, విశేషాలను తిరిగి పునరుద్ధరించడాన్ని వివరిస్తుంది. ఇక్కడ ‘స్వరాజ్యం’ అనేది విస్తృతమైన జాతీయ స్వాతంత్ర్యాన్ని సూచించకపోయినా, ఒక నిర్దిష్ట ప్రాంతం యొక్క మతపరమైన, సాంస్కృతిక స్వీయ పాలన, స్వయంప్రతిపత్తిని సూచిస్తుంది. ఆక్రమణకు ముందు ఉన్న స్థితిని తిరిగి పొందడం, తమ సంప్రదాయాలను, సేవలను తాము స్వేచ్ఛగా నిర్వహించుకునే హక్కును తిరిగి పొందడం ఇందులో అంతర్లీనంగా ఉంది.
ఈ ఆవిష్కరణ ‘స్వరాజ్యం’ అనే భావన భారతదేశంలో, ముఖ్యంగా తెలుగు ప్రాంతంలో ఎంత ప్రాచీనమైనదో తెలియజేస్తుంది. స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో ఈ పదబంధం జాతీయ స్వాతంత్ర్యానికి ప్రతీకగా మారినప్పటికీ, దానికి శతాబ్దాల నాటి చరిత్ర ఉందని, వివిధ కాలాలలో వివిధ సందర్భాలలో స్వీయ పాలన, స్వాతంత్ర్యం అనే అర్థాలలో ఇది వాడుకలో ఉందని ఈ శాసనం నిరూపిస్తుంది. ఈ 14th century copper plate inscription found in AP’s Srisailam reveals first instance of term ‘Swarajya’ అనే విషయం చరిత్ర అధ్యయనానికి ఒక కొత్త మార్గాన్ని చూపుతుంది.
ఆధునిక చరిత్రతో అనుసంధానం:
Srisailam శాసనంలో కనిపించిన ‘స్వరాజ్యం’ అనే పదం ఆధునిక భారత చరిత్రలో స్వాతంత్ర్య పోరాటంతో విడదీయరాని సంబంధం కలిగి ఉంది. లోకమాన్య బాలగంగాధర తిలక్ “స్వరాజ్యం నా జన్మ హక్కు, దాన్ని నేను పొందే తీరుతాను” అనే తన ప్రసిద్ధ నినాదంతో లక్షలాది మంది భారతీయులలో స్వాతంత్ర్య కాంక్షను రగిల్చారు. తర్వాత ఆంధ్రకేసరి టంగుటూరి ప్రకాశం పంతులు గారు ‘స్వరాజ్య’ అనే పేరుతో మూడు భాషలలో (తెలుగు, ఇంగ్లీష్, తమిళం) ఒక పత్రికను స్థాపించి స్వాతంత్ర్య ఉద్యమానికి ఊతమిచ్చారు.
స్వాతంత్ర్య సమరయోధులు ఉపయోగించిన ‘స్వరాజ్యం’ అనే పదం జాతీయ స్థాయిలో బ్రిటిష్ పాలన నుండి విముక్తిని, స్వతంత్ర పాలనను సూచించింది. అయితే, శ్రీశైలం శాసనం ద్వారా వెలుగులోకి వచ్చిన 14వ శతాబ్దపు వాడుక, ఈ పదబంధం కేవలం ఆధునిక సృష్టి కాదని, దానికి శతాబ్దాల నాటి పూర్వ చరిత్ర ఉందని, స్థానిక లేదా ప్రాంతీయ స్వయంప్రతిపత్తి, ఆక్రమణ నుండి విముక్తి అనే సందర్భాలలో కూడా ఇది ఉపయోగించబడిందని తెలియజేస్తుంది. ఇది భారతీయ ఆలోచనా విధానంలో స్వీయ పాలనకు ఉన్న ప్రాధాన్యతను, దాని నిరంతరతను సూచిస్తుంది.
ఈ శాసనం కేవలం ఒక చారిత్రక పత్రం మాత్రమే కాదు, ఇది మన పూర్వీకుల తమ సంస్కృతిని, సంప్రదాయాలను, స్వేచ్ఛను కాపాడుకోవడానికి చేసిన పోరాటాలకు, వారి స్వయంప్రతిపత్తి కాంక్షకు నిదర్శనం. 14th century copper plate inscription found in AP’s Srisailam reveals first instance of term ‘Swarajya’ అనే ఈ ఆవిష్కరణ భవిష్యత్ చరిత్ర పరిశోధనలకు విలువైన సమాచారాన్ని అందిస్తుంది.
ముగింపు:
Srisailam దేవస్థానంలో లభించిన 14వ శతాబ్దపు రాగి శాసనం నిజంగా ఒక అద్భుతమైన చారిత్రక సంపద. ఇది తెలుగు శాసనాలలో ‘స్వరాజ్య పునరుద్ధరణ’ అనే పదబంధం యొక్క తొలి వాడుకను నమోదు చేయడమే కాకుండా, ఆ కాలంలో శ్రీశైలం ప్రాంతంలో నెలకొన్న చారిత్రక, మతపరమైన పరిస్థితులను వివరిస్తుంది. రేచర్ల లింగమనాయకుడి వీరోచిత కార్యం ద్వారా ఒక పవిత్ర క్షేత్రం తన స్వయంప్రతిపత్తిని ఎలా తిరిగి పొందిందో, ఆలయ సేవలు ఎలా పునరుద్ధరించబడ్డాయో ఈ శాసనం తెలియజేస్తుంది.
ఈ ఆవిష్కరణ ‘స్వరాజ్యం’ అనే మహత్తరమైన భావన యొక్క మూలాలు మనం అనుకున్న దానికంటే చాలా ప్రాచీనమైనవి అని నిరూపిస్తుంది. ఇది కేవలం స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల నినాదం మాత్రమే కాదు, శతాబ్దాలుగా భారతీయ సమాజంలో, వివిధ సందర్భాలలో స్వీయ పాలన, స్వాతంత్ర్యం, ఆక్రమణ నుండి విముక్తి అనే అర్థాలలో వాడుకలో ఉన్న ఒక బలమైన భావన.
Srisailam లో లభించిన ఈ శాసనం ద్వారా 14th century copper plate inscription found in AP’s Srisailam reveals first instance of term ‘Swarajya’ అనేది స్పష్టంగా రుజువైంది. ఇలాంటి చారిత్రక ఆధారాలు మన గతం యొక్క లోతైన అవగాహనకు, మన జాతీయ భావాల పరిణామాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ఎంతో విలువైనవి. శ్రీశైలం చరిత్ర, భారత చరిత్ర అధ్యయనంలో ఈ ఆవిష్కరణ నిస్సందేహంగా ఒక మైలురాయి. భవిష్యత్తులో మరిన్ని ఇలాంటి అద్భుతమైన ఆవిష్కరణలు వెలుగులోకి రావాలని ఆశిద్దాం.
Srisailam, copper plate, inscription, Swarajya, Swarajya Punarudhharana, Recharla Lingama Nayaka, 14th century, Andhra Pradesh, Telugu inscription, Srisailam Devasthanam, historical discovery, epigraphy, Bala Gangadhar Tilak, Tanguturi Prakasam Pantulu
